Ebru
Meslek Kodu:
Kapalıçarşı’da
ebru sanatçısı var.
EBRU
Ebru sanatı, en eski Türk kağıt süsleme sanatlarındandır. Orta Asya dillerinden Çağatayca’da “hare gibi, damarlı” anlamına gelen ‘Ebre’ kelimesi Ebru sanatının bilinen ilk adıdır.
İpek Yolu ile İran’a gelen sanat, burada ‘Abru’ (Su Yüzü) veya ‘Ebri’ (Bulutumsu, bulut gibi) olarak isimlendirilmiştir. Daha sonra Türklerle birlikte Anadolu’ya gelen bu sanatın adı ‘Ebru’ olarak dilimize yerleşmiştir. Bu sanat ile uğraşan sanatçıya ise ebrucu veya ebru sanatçısı denir. Şu an Avrupa’da ‘Marbling’ diye bilinen Ebru 17. yüzyılda Avrupa’ya ‘Türk kağıdı’ adıyla gitmiştir.
Tarihi tesbit edilmiş en eski ebru 1447 yılına ait olup, Topkapı Sarayı’nda bulunmaktadır. Osmanlı döneminde bir çok ebruzen yetişmiştir. Bu dönemde ebrulu kağıtlar devlet belgeleri ve resmi yazışmalarda zemin olarak kullanılmıştır. Buradaki başlıca amaç estetik değerlerin yanı sıra tahrifat girişimini engellemektir ki; bugün çek, senet ve kağıt paralar üzerindeki karmaşık desenlerin mantığı buna dayanmaktadır.
Ebru sanatı geçmişte müstakil bir sanat dalı olarak görülmediği için, kitap, levha, mahfaza gibi yazı yazılan malzemelerde yardımcı sanat olarak kullanılmıştır.
Günümüzde, diğer soyut ve plastik sanatlar gibi değerlendirilmektedir. Ebru, görsel zerafetinin yanı sıra, bizlere mikro ve makro alemlerden, çıplak gözün göremeyeceği ilginç güzellikler sunar.
Geçmişte ebru sanatının kullanıldığı başlıca alanlar şunlardır:
1-Ciltlerde yan kâğıdı olarak
2-Ebrulu Şemse ciltlerde
3-Çarkûşe ciltlerde (Kitapların yıpranmaması için kapakların dört köşesine konulan kâğıt)
4-Kıt’a, levha ve murakka’ların iç ve dış pervazlarında
5-Yazı koltuklarında
6-Yazılarda fon olarak
7-Mahfazalarda, Ferman kabı (kubur: içine hat malzemesi veya ferman konulan silindir şeklindeki kutu) olarak…
Ebru sanatı, yaşanan hayatın içindeki her şey gibi değişim ve gelişime ayak uydurmuş, günlük yaşamın içerisinde kendine haklı bir yer edinmiştir. Ebru, günümüzde diğer sanatlardan ayrılmış, başlı başına bir sanat haline gelmiştir. Çağın sanat akımları içerisinde yeni bir boyut kazanan ebru, günümüzde kağıt dışındaki yüzeylere de uygulanabilmektedir.
Görsel olarak harikalar yaratabileceğiniz ,her insanda farklı duygular uyandıran ve sanatı ülkemizde birçok sanatçı tarafından icra yapılmaktadır Devrin son sanatçılarından Mustafa Düzgünman gerek eserleri gerekse ardında bıraktığı ve yetiştirdiği çırakları ile dikkat çekmeyi başarmıştır. Günümüz sanatçıları tarafından da farklı zeminlerde, farklı tekniklerde ancak özü korunarak yaşatılmaya devam edilmektedir. Hatta ebru, filmlerde farklı görüntüler elde etmek için fon olarak bile kullanılmıştır.
Kapalıçarşı’ da Ebruyu tuval ve cam gibi yüzeylere uygulayanmış halini yada kumaşa, deriye uygulanmış halinde Kapalıçarşı’ da bir çok ürüne rastlayabiliriz. Böyle modern çalışmalar ile ebru sanatının her kullanımın kendine has bir güzelliği olduğunu ifade etmektedirler.
Günümüzde ebru sanatının kullanıldığı başlıca alanlar şunlardır:
1-Kitap ve defter kapları olarak
2-Ahşap üzerinde
3-Çeşitli kumaşlar üzerinde
4-Cam üzerinde
5-Seramik ve çini üzerinde
6-Deri üzerinde
7-Duvar kâğıtlarında
8-Fular ve eşarplarda
9-Kravatlarda
10-Perdelerde ve keçe üzerinde