1. Tarihi Çarşılar Tanımı

İnsanoğlu yerleşik düzene geçip kadim kentleri oluştururken iktisadi alanları daima kentlerin merkezinde konumlandırmıştır. Tarihte farklı isimlerle adlandırılan bu asırlık alanlara topluca “Tarihi Çarşılar” diyoruz. Kent halkının ve kente gelen tacirlerin, misafirlerin her türlü sosyal, ekonomik ihtiyaçlarını yıllardır karşılayan ve mimari özelliklerini, kültürlerini, geleneklerini koruyan bu iktisadi alanlar “Tarihi Çarşılar” adını fazlasıyla hak etmektedirler.

• Tarihi Özelliği: Ülkemizde varlığını devam ettiren tarihi çarşılarımız ağırlıklı olarak Osmanlı ve Selçuklu mirasıdır. 7-8 asırlık bir geçmişe sahiptirler. Mimari yapıları, alışveriş usulleri ve ahilik kültürleri en önemli yanlarıdır.
• Çarşı Özelliği: Çarşılar tek kapısı olmayan, her yönden rahatlıkla girilebilen yatay biçimde inşa edilmiş açık çarşı, kapalı çarşı, han, arasta ve bedestenlerden oluşmaktadır. Hanlar, çarşılar, arastalar meslek gruplarının isimleri ile adlandırılmaktadır.
• Ticaret Özelliği: Kişisel ürünlerin ve küçük ev, tarım ve sanayi ihtiyaçlarının karşılandığı toptan ve perakende alışverişin yapıldığı yegâne ticaret alanlarıdır.
• Turizm Özelliği: Tarihi mimari yapısı, geleneksel üretimleri, adetleri ve özgün ürünleri nedeniyle turizm için nadide mekânlardır.
• Kent Bilinci: Toplumumuzun kültürel ve sosyal dokularını barındırmaları, kentlerin simge ve vitrinleri olmaları nedeniyle de çarşılar kent bilinci ve kültürü açısından çok değerli özelliğe sahiptir.

2. Federasyon Tanıtımı

• Tüzük, Amaç, Misyon: Ülkemizdeki tarihi çarşıların ortak sorun ve beklentilerini çözmek, kendi aralarında fikir alışverişlerini artırmak ve ülke ekonomisine daha çok katkıda bulunmak hedefiyle aynı amaç ve gayelerle kurulmuş çarşı dernekleri, 2016 Mart ayında Tarihi Çarşılar Federasyonu’nu kurmuşlardır.
• Süreç ve Teşkilatlanma: Federasyon kısa bir süre içinde 84 il ve ilçedeki yüzlerce çarşı temsilcisi esnaf ve öncülerle birlikte 75.000 iş yerini kapsayan büyük bir topluluk haline gelmiştir.
• Yapılan Çalışmalar: Bu süre içerisinde Bursa’da Basın Tanıtım Toplantısı, İstanbul’da Olağan Genel Kurul, İzmir’de Çalıştay, Konya’da da Kurultay gerçekleştirilmiştir.
• Destekler: Valilik ve kaymakamlıklar, belediyeler, Tarihi Kentler Birliği, ÇEKÜL Vakfı, üniversiteler ve bazı esnaf ve ticaret odalarından destek alınmaktadır.

3. Temel Beklentiler

Tarihi Çarşılar Federasyonu

• Tarihi Çarşılar Yönetim Yasası Talebi: Yıllardır özverili bir biçimde çarşıları yönetmeye çalışan dernek ve yönetimler yaptırım gücü ve kaynak imkânlarından yoksundur.
• Perakende Yasası Uygulaması: 2015 yılında çıkan 6585 sayılı Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki Yasa yönetmeliklerle desteklenerek uygulamaya geçecekti.
• Turizm Tanıtımı: Tarihi çarşıların turizm potansiyelinin yüksek olmasına rağmen tanıtımları yeterli değildir. Belediyelerin yanı sıra il ve ilçe Kültür Müdürlüklerinin, odaların ve bakanlığın desteği zorunlu görülmektedir.

4. Bakanlıklar ve Kurumlarla İlişkiler

• Bakanlıklar: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı en çok hizmet alınan ilgili bakanlıklardır.
• Belediyeler: Çok azı hariç bütün belediyelerle ilişkiler oldukça olumlu seviyededir.
• Vakıflar Genel Müdürlüğü: Tarihi çarşıların belli bir oranda maliki olan vakıflarla ilişkilerimiz il ve ilçelere göre farklılık göstermektedir.
• Meslek Odaları: Ticaret ve Sanayi Odaları, Esnaf Odaları ve Ticaret Borsaları ile olan birlikteliğimiz de il ve ilçelere göre farklı düzeyde olmasına rağmen her geçen gün olumlu bir seviyeye yükselmektedir.
• Tarihi Kentler Birliği ve ÇEKÜL Vakfı: Tarihi çarşılar federasyonunun kuruluşundan bugüne kadar desteklerini hiç esirgemeyen her iki kurum da yol göstericilik anlamında çok yararlı olmaktadırlar.

5. Hedeflenen Etkinlikler

Öncelikle ülkemizdeki tarihi iktisadi alanların temsilcileri ile buluşmak, daha sonra Osmanlı coğrafyasındaki çarşılarla birleşmek öncelikli hedef kabul edilmektedir. Ahilik kültürünün yeni kuşaklara hatırlatılıp öğretilmesi bu anlamda Ahilik Haftası’nın daha etkili kutlanması arzulanan diğer bir etkinliktir.